ჯემ „სულთნის“ ბრძოლა ტახტისთვის და პაპი ალექსანდრე VI ბორჯა

ანოტაცია

XV საუკუნის მეორე ნახევარი ოსმალეთის ისტორიაში და მისი ევროპასთან დიპლომატიური კავშირების განხილვა წარმო­უ­­დგენელია ჯემ „სულთნის“ ისტორიის გარეშე, რადგანაც ამ პროცესებმა დიდი როლი შეასრულეს  ოსმალეთ-ევროპის, განსა­კუთრებით კი რომთან ურთიერთობებში.  წინამდებარე ნაშრ­ომში წარმოდგენილია ოსმალეთის ისტორიაში ერთ-ერთი მნი­შვნელოვანი მოვლენა, რომელიც ეხება უფლისწულ ჯემის ბრძ­ოლას ძმის - სულთან ბაიაზიდის წინააღმდეგ და მის ევროპულ ვოიაჟს. 

უფლისწულ ჯემის ბრძოლა ტახტისათვის ქართულ ისტო­რიო­გრაფიაში დეტალურად შესწავლილი არ არის. ამ საკითხთან დაკავშირებით სამეცნიერო ლიტერატურაში მხოლოდ ზოგადი ცნობები არსებობს, რამაც წინამდებარე სტატიის დაწერა განაპ­ირობა. ნაშრომზე მუშაობის პროცესში, შევეცადეთ ამ საკითხთან დაკავშირებული ქართველი, თურქი და უცხოელი ავტორების (ჰ. ინალჯიკი, დ. ემეჯენი, ი. ჰ. უზუნჩარშილი  და  ნ. იორგა,  გ. ჯა­ფ­­ა­რ­იძე, ი. ხუბაშვილი, მ. სვანიძე, მ. მახარაძე და სხვა) მოსა­ზრ­ებებს გავცნობოდით. შეძლების დაგვარად შეგვესწავლა წყარო­ები და კრიტიკული ანალიზის მეშვეობით წარმოგვედგინა შინა­არსობრივად პირველი ვრცელი ნაშრომი უფლისწულ ჯემის ტრაგედიაზე (რომელიც სიცოცხლის ბოლომდე თავს „სულთანს“ უწოდებდა), რაც თავისთავად სიახლეს წარმოადგენს.

უცხოურ ლიტერატურაზე მუშაობისა და თარგმნის დროს, პირველ რიგში, ვიცავდით ინფორმაციის სიზუსტეს, ვადარ­ებ­დით სხვა მასალებთან და არგუმენტებით ვამყარებდით მოსა­ზრებას. აღნიშნული საკითხი აქტუალურია,  ვინაიდან ის ეხება არა მარტო ოსმალეთის ევროპულ პოლიტიკას, არამედ რომის პონტიფექსებისა და ევროპის ქვეყნების საგარეო პოლიტიკასაც - Res Orientalis. ნაშრომში ნაჩვენებია როგორ ცდილობდა ყველა მათგანი ჯემის გამოყენებას საკუთარი მერკანტელური და პოლიტიკური მიზნებისათვის.

ბოლოს კი უნდა ვთქათ, რომ ევროპა-ოსმალეთის ურთიერ­თობები შუა საუკუნეების ისტორიის ერთ-ერთი აქტუალური საკითხი და მკვლევართა გაუნელებელი ინტერესის საგანია. ამიტომ შესაძლოა, ახალი წყაროების აღმოჩენამ სულ სხვაგვარი რეალობა დაგვანახოს და ისტორიაში კიდევ ერთი ახალი ფურცელი გადაიშალოს.