1554-1555 წლის მუჰიმე დავთარები საქართველოს შესახებ
DOI:
https://doi.org/10.61671/hos.8.2025.9082საკვანძო სიტყვები:
Ottoman, Georgia, Muhimme, Deftersანოტაცია
საქართველოს ისტორიის შესწავლის თვალსაზრისით ერთ-ერთი ყველაზე მნიშვნელოვანია „მუჰიმე დავთრები“ (Mühimme Defteri). მათში დაცული ჩანაწერები მრავალ საინტერესო ცნობას შეიცავს, რაც სიახლეა ქართული საისტორიო ლიტერატურისათვის.
თურქეთის არქივებში დაცულია აღნიშნული დავთრების 260-ზე მეტი ტომი ინახება. მათი ძირითადი ნაწილი სტამბოლში, საპრეზიდენტო საარქივო სამმართველოს ოსმალურ არქივშია. დოკუმენტები ოსმალური ხელითაა დაწერილი. XX საუკუნის 70-იანი წლებიდან დაიწყო მათი გამოცემა ლათინური ტრანსკრიფციის თანხლებით, თუმცა ამ დროისათვის მხოლოდ მცირე ნაწილი, რამდენიმე ტომია გამოცემული.
სტამბოლის მინისტრთა საბჭოს არქივში დაცულ ,,მუჰიმე დავთრებში“ ცნობების გადმოცემა იწყება ჰიჯრის 961 (1553/54) წლით. აღნიშნული პერიოდი ემთხვევა ოსმალეთის სულთან სულეიმან I-ის მესამე ლაშქრობას ირანის წინააღმდეგ. პიველ დავთრებში, რომლებიც საქართველოს ეხება უმთავრესად გადმოცემულია სხვადასხვა პირთა დაჯილდოება, იმის გამო რომ მათ მონაწილეობა მიიღეს ნახიჭევანისა და ოლთისის ლაშქრობებში. აგრეთვე ასახულია ქართველი ხალხის ბრძოლა ოსმალთა წინააღმდეგ, ბრძოლა ილგართან და ქიამხისთან, ქართულ ტერიტორიებზე ოსმალთა მმართველობის დამყარებაზე.
მუჰიმე დავთრების თარგმნა, სათანადო კომენტარების დართვა და გამოცემა უთუოდ მნიშვნელოვანია საქართველოს ისტორიის მრავალი საკითხის შესასავლლად.
Downloads
