მთიანი ყარაბაღის ომის შედეგად გამოწვეული სიკვდილ- სიცოცხლის საკითხი ნ.აბგარიანის, ა.აილისლის და გ.მოვლუდის შემოქმედებაში

ავტორები

  • მზევინარი ჯანაშვილი სოხუმის სახელმწიფო უნივერსიტეტი

DOI:

https://doi.org/10.61671/hos.8.2025.9095

საკვანძო სიტყვები:

მთიანი ყარაბაღის ომი, ომის შემდგომი სამყარო, მეტაფორები, სიმბოლოები, და სიკვდილ-სიცოცხლის საკითხი

ანოტაცია

მთიანი ყარაბაღის კონფლიქტი არის ტერიტორიული და ეთნიკური დავა აზერბაიჯანსა და სომხეთს შორის, რომელიც ძირითადად მთიანი ყარაბაღის რეგიონის ირგვლივ ვითარდება.  მთიანი ყარაბაღის კონფლიქტი აზერბაიჯანსა და სომხეთს შო­რის სათავეს იღებს ჯერ კიდევ მე-20 საუკუნის დასაწყისში  1980-იანი წლების ბოლოს საბჭოთა კავშირის დაშლის პერიოდში  და გადაიზარდა სრულმასშტაბიან ომში რის შედეგადაც სომ­ხურმა მხარემ კონტროლი დაამყარა მთიან ყარაბაღსა და მის მიმდებარე შვიდ რეგიონზე.

2020 წელს აზერბაიჯანმა  44-დღიანი ომის შემდეგ,  დაიბ­რ­უნა მთელი რიგი ტერიტორიები, მათ შორის შუშა, რომელიც სტრ­ატეგიული მნიშვნელობის მქონე ქალაქია, ხოლო  2020 წლის ნოემბერში აზერბაიჯანსა და სოხეთს შორის ცეცხლის შეწყვეტის შეთანხმება დაიდო რუსეთის შუამავლობით. შეთანხმების ფარგ­ლებში, სომხეთმა დატოვა ზოგიერთი ოკუპირებული ტერიტ­ო­რია, ხოლო მთიანი ყარაბაღის ძირითადი ნაწილი აზერბა­იჯ­ანის ხელში დარჩა, თუმცა რუსი სამშვიდობო ძალები რეგიონში გან­ლ­აგდნენ. კონფლიქტმა გამოიწვია მასობრივი გადაადგი­ლება, მსხვერპლი და ტრავმა ორივე მხარეს  და მნიშვნელოვანი გავ­ლ­ენა იქონია ორივე ქვეყნის სომხეთისა და აზერბაიჯანის საზ­ოგ­ადოებებზე, რომელიც ნათლად აისახა  აქრამ აილისლის რომ­ანი - „ქვის სიზმრები“, გიუნელ მოვლუდის რომანი - „ბანაკი" და ნა­რ­­ინე აბგარიანის მხატვრულ კრებული- „განაგრძე ცხოვრება“  სა­დაც  გააზრებულად საუბრობენ  ომზე, ომის შემდგომ  პერი­ო­დ­ზე, საკუთარი მიწიდან, სახლიდან, შეჩვეული ყოფიდან გამო­გ­დ­ებულ ყველანაირი საკუთრების დამკარგავი ადამიანების ბე­დზე.    

სამივე ავტორმა, თავიანთ ნაწარმოებებში - მჭრელი თვა­ლით, მოწამლული ენით, მახვილი  გონებით გამოიყენეს მხატ­ვრული აზროვნების ყველაზე გამორჩეული და რთული სახეები მეტაფორები და სიმბოლოები. ნაწარმოებში, ავტორებმა მეტ­ა­­ფ­ორულად, ნათლად წარმოაჩინეს - მთიანი ყარაბაღის ომის შედ­ეგად გამოწვეული სიკვდილ-სიცოცხლის საკითხი“, აგრეთვე  ავ­ტ­ორები სიმბოლური ენის მეშვეობით აღწერენ  ომის შემდგომი პერიოდის  ისტორიულ - კულტურულ კონტექსტის ურთიერ­თ­კ­ვ­შირს და მათ შერწყმას  მატერიალურ გარემოსთან, სადაც დაქც­ეულ შენობებს,  განადგურებულ  ბაღებს, დარბეულ  სახლებს -  ანა­­ც­ვ­ლებენ სიმბოლოები და წარმოჩენილია ადამიანების სიც­ო­ცხლის-სიკვდილის სულიერი განცდების სარკისებური ანარ­ე­კლი. ნაწარმოების პერსონაჟები ცდილობენ ახალ რეალობაში გზ­ის გაკვალვას სადაც ხშირ შემთხვევაში სიცოცხლისა და სიკ­ვდილის საზღვრები ხშირად ბუნდოვანია.

თითოეული მწერალი სხვადასხვა თვალთახედვიდან გვთ­ავა­ზობს ადამიანური ტრაგიზმის, მორალურ და სულიერ  ტკივ­ილს, თავიანთი თვალით დანახულს და განცდილს. აქრამ აილ­ისლის „ქვის სიზმრები“, გიუნელ მოვლუდის „ბანაკი“ და ნა­რ­ინე აბგარიანის „განაგრძე ცხოვრება“ არის ნაწარმოებები, სა­დაც მწერლებმა შეძლეს უმძიმეს ადამიანურ მანკიერებებზე ამა­ღლებით საკუთარ თავში მტრობისა და სისასტიკის დამ­არ­ცხება, საპირისპირო მხარის ტკივილის, ტანჯვის გასიგრძეგანება და გა­თ­ა­ვისება. განსაკუთრებული ყურადღება ეთმობა ავტო­რე­ბის მი­ერ გამოყენებულ ლიტერატურულ ხერხებს, სიმბოლოებს და მეტ­აფორებს, რომლებიც გამოხატავენ ომის შემდგომი სამ­ყ­აროს კატასტროფულ ჭეშმარიტებას. მწერლები გადმოგვცემენ თავ­იან­თი თვალით დანახულს და განცდილს. მათი სურვილია მთელი სულისკვეთებით  გადმოგვცენ ის ტკივილი და  ტრავმა, რომ­ლე­ბიც ცვლიან ადამიანის ცხოვრებას.  სამივე ავტორი საუბ­რობს  იძუ­ლებით გადაადგილებულთა ეკონომიკურ სირთ­ულ­ეებსა და ფსიქოლოგიური ტრავმის გამოცდილებაზე და  ხში­რად ეხებ­იან კონფლიქტისა და ომის თემებს.

 

Downloads

Download data is not yet available.

ჩამოტვირთვები

გამოქვეყნებული

2025-06-03

როგორ უნდა ციტირება

ჯანაშვილი მზევინარი. 2025. “მთიანი ყარაბაღის ომის შედეგად გამოწვეული სიკვდილ- სიცოცხლის საკითხი ნ.აბგარიანის, ა.აილისლის და გ.მოვლუდის შემოქმედებაში”. აღმოსავლეთმცოდნეობის მაცნე 8 (1):463-86. https://doi.org/10.61671/hos.8.2025.9095.

გამოცემა

სექცია

ენათმეცნიერება, ლიტერატურათმცოდნეობა

მსგავსი სტატიები

1 2 3 4 5 6 > >> 

თქვენ ასევე შეგიძლიათ მსგავსი სტატიების გაფართოებული ძიების დაწყება ამ სტატიისათვის.